فلج خواب یا بختک (Sleep Paralysis)

فلج خواب یا بختک یک وضعیت خوش خیم اما وحشت آور برای فرد است که معمولا در هنگام بیدار شدن یا به خواب رفتن ایجاد می شود. در این حالت فرد هوشیار است ولی نمی تواند اندامهایش را حرکت بدهد یا صحبت کند. همچنين ممکن است همزمان توهمات بینایی، شنوایی یا لمسی، احساس فشار روی قفسه سینه و احساس خفگی هم داشته باشد که وحشتش را بیشتر می کند. خوشبختانه فلج خواب گذرا بوده و چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد.

علت بروز بختک ادامه یافتن شلی عضلات در خواب با حرکات سریع چشم ( خواب REM یا خواب رویا ) در حالت بیداری است. فلج خواب می تواند به صورت حمله تکی یا حملات تکرار شونده باشد و ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد ممکن است در زمانی از زندگی شان این حمله را تجربه کرده باشند. نوع تکرار شونده آن یکی از انواع خواب پریشی یا پاراسومنیا است.

فلج خواب می تواند نشانه ای از اختلالات اولیه خواب مانند نارکولپسی باشد یا به تنهایی و بدون بیماری خاصی رخ دهد. عوامل موثر بر پیدایش بختک شامل کمبود خواب، برنامه خواب نامنظم، فشار های روحی و روانی، استرس، خوابیدن به پشت، مصرف مواد کافئین دار و محرک و ژنتیک است. در صورت بروز مکرر حملات نیاز است سایر وضعیت های مشابه مانند فلج دوره ای ناشی از کمبود پتاسیم، حملات ترس (پانیک)، آپنه خواب، تشنج و سکته مغزی گذرا توسط پزشک متخصص کنار گذاشته شود.

تشخیص فلج خواب با گرفتن شرح حال کامل از بیمار و بر اساس توصیف فرد است. در صورت شک به سایر اختلالات خواب مانند نارکولپسی و آپنه خواب انجام تست خواب تحت نظر فوق تخصص اختلالات خواب توصیه می شود.

درمان فلج خواب (بختک) شامل اطمینان بخشی، رعایت بهداشت خواب، اجتناب از کمبود خواب، داشتن برنامه خواب و بیداری منظم، رفتار درمانی شناختی و در صورت نیاز تجویز داروهای ضد اضطراب و افسردگی است.