خواب طبیعی (Normal Sleep)

ما یک سوم زندگی خود را در خواب به سر می بریم. خواب وضعیت برگشت پذیری از کاهش سطح هوشیاری و عدم پاسخ دهی به محرکهای محیطی است که به طور مشخص ( اما نه همیشه ) با حالت دراز کشیده، چشمان بسته، عدم تکلم، ... همراهی دارد. علیرغم تصورات نادرست گذشته، در طی خواب فعالیتهای مغزی از بین نمی روند و حتی در مراحلی از خواب فعالیتهای مغزی مشابه بیداری دیده می شود و مصرف اکسیژن مغز افزایش می یابد. خواب برای حفظ سلامتی و زنده ماندن بشر ضروری است.

خواب از ریتم شبانه روزی ( ریتم سیرکادین ) پیروی می کند، به طوری که روزها بیداریم و شبها به خواب می رویم. البته برای تنظیم باقی ماندن ریتم شبانه روزی نیاز به محرکهایی است که مهمترین آنها تماس با نور در طی روز است. برای مطالعه بیشتر در مورد ریتم سیرکادین به مقاله اختلالات ریتم سیرکادین مراجعه کنید. علاوه بر ریتم شبانه روزی فاکتور دیگری که در ایجاد خواب موثر است میزان ساعات بیداری است.

خواب طبیعی از دو مرحله خواب بدون حرکات سریع چشمی ( خواب non REM ) و خواب با حرکات سریع چشمی ( خواب REM ) تشکیل می شود. این دو مرحله به صورت متناوب در طول خواب تکرار می شوند به طوری که در طی یک خواب شبانه طبیعی ۴ تا ۶ سیکل ۹۰ تا ۱۱۰ دقیقه ای از خواب non REM و به دنبالش خواب REM را تجربه می کنیم. از جمله مشخصات خواب REM دیدن رویاها، وجود حرکات سریع چشم ها و از بین رفتن تون عضلات ( شلی عضلات ) است. خواب REM را خواب پارادوکسیکال یا متناقض هم می نامند به این مفهوم که مغزی که به نظر بیدار است درون جسمی کاملا خواب قرار گرفته است.

مرحله خواب non REM خودش به ۳ یا ۴ مرحله تقسیم می شود که مرحله ۱ و ۲ آن خواب سبک و مرحله ۳ و ۴ آن خواب عمیق می باشند. اولین مرحله از خواب مرحله ۱ non REM است و فرد با کوچکترین محرکی از این مرحله بیدار می شود و سپس به ترتیب وارد مراحل ۲، ۳ و ۴ می شود و بیدار کردن فرد سخت و سخت تر می شود.

خواب REM ( خواب رویا ) حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد و خواب عمیق ۱۰ تا ۲۰ درصد خواب شبانه ما را تشکیل می دهند. بیشترین خواب عمیق را در یک سوم ابتدایی خواب و بیشترین خواب رویا را در یک سوم انتهایی خواب تجربه می کنیم. البته ساختار خواب تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله سن، میزان خواب در شبهای گذشته، داروها، بیماریها، ... تغییراتی را نشان می دهد.

برای تایید علمی الگوی اصلی خواب نیاز به ثبت امواج مغزی، فعالیت حرکتی چشم و فعالیت عضلانی با استفاده از الکترودهای قرار گرفته در نواحی مختلف در تست پلی سومنوگرافی است.

طول مدت خواب ما هم بستگی به عوامل مختلفی دارد که مهمترین آنها کنترل ارادی و سن هستند. میزان نیاز انسان به خواب در طول زندگی متفاوت است به طوری که نوزادان به ۱۶-۱۸ ساعت، شیرخواران ۱۲-۱۵ ساعت، کودکان پیش دبستان ۱۰-۱۳ ساعت، کودکان سنین مدرسه ۹-۱۱ ساعت، نوجوانان ۸-۱۰ ساعت، افراد جوان ۷-۹ ساعت و افراد سالمند ۷-۸ ساعت خواب در طی شبانه روز نیاز دارند.

آشنایی با خواب طبیعی برای تشخیص و درمان اختلالات خواب ضروری است.