بازگشت
بی خوابی (Insomnia)
بی خوابی شایعترین اختلال خواب می باشد که به صورت مشکل در به خواب رفتن، مشکل در حفظ خواب ( بیدار شدنهای مکرر در طول شب همراه با ناتوانی در به خواب رفتن مجدد ) ، زود بیدارشدن در صبح در زمان غیر دلخواه و یا خوابی که باعث احیای نیروی فرد نشود - علیرغم وجود شرایط و فرصت مناسب برای خوابیدن - تعریف میشود.
برای تشخیص بی خوابی علائم فوق باید حداقل سه شب در هفته وجود داشته باشند. اگر علائم بیشتر از سه ماه طول کشیده باشد بیخوابی از نوع مزمن می باشد. بی خوابی حاد اغلب ثانویه به اتفاقات زندگی یا تغییرات در برنامه خواب رخ می دهد و کمتر از یک ماه طول می کشد.
بی خوابی در کوتاه مدت می تواند منجر به خستگی روزانه، خواب آلودگی روزانه، تحریک پذیری، اختلال رفتاری و حالت، کاهش تمرکز و حافظه، کاهش انرژی و انگیزه، ضعف سیستم ایمنی و افزایش اشتباهها و تصادفها شود. عوارض بی خوابی در دراز مدت می تواند شامل افسردگی، اضطراب، بیماریهای قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، دیابت، چاقی، افزایش ابتلا به سرطان و افزایش مرگ و میر باشد.
تشخیص بی خوابی با مصاحبه بالینی و مرور برنامه خواب و بیداری فرد توسط پزشک داده می شود. در موارد خاصی نیاز به انجام تستهای خواب نظیر پلی سومنوگرافی و اکتی گرافی می باشد.
از آنجا که بی خوابی می تواند ثانویه به بیماریهای دیگر مثل افسردگی، اضطراب، درد مزمن، اختلال ادراری، اختلال گوارشی نظیر ریفلاکس معده، مشکلات تنفسی، بیماریهای قلبی، پرکاری تیروئید، سرطان، سایر اختلالات خواب مثل سندرم پای بیقرار و آپنه خواب، مصرف داروها، کافئین و نیکوتین باشد، پزشک فوق تخصص خواب بعد از در نظر گرفتن موارد فوق و رفع عامل زمینه ای به سراغ درمان بی خوابی می رود.
درمان بی خوابی شامل رعایت بهداشت خواب، درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی ( CBT-I)، داروهای خواب آور و آرام بخش تحت نظر پزشک می باشد.
بهترین راه درمان بی خوابی های مزمن به صورت غیر دارویی و رعایت بهداشت خواب و استفاده از CBT-I ( درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی ) است. این روش به صورت تخصصی در کلینیکهای خواب ارائه می شود و بر اصول بهداشت خواب تاکید دارد. برخی از روشهای رفتاری در CBT-I شامل کنترل محرک ( اختصاص رختخواب فقط به خوابیدن )، محرومیت خواب ( کاهش مدت زمان بیداری در رختخواب )، تکنیکهای ریلکسیشن یا آرام سازی، مدیتیشن یا مقاربه و روان درمانی است.
از آنجا که مصرف داروهای خواب آور می تواند باعث اعتیاد شود، مصرف آنها معمولا بیشتر از دو هفته توصیه نمی شود و درمان غیر دارویی بهترین روش درمان بی خوابی مزمن است که در کنار داروها بسیار موثر است.
بی خوابی در کودکان اکثرا در نتیجه فاکتورهای تربیتی ( مانند عدم آموزش مناسب نحوه به خواب رفتن به کودک ) و فقدان برنامه روتین قبل از خواب است که با آموزشهای لازم به والدین و کودک درمان می شود.
برای آشنایی با درمانهای بی خوابی شامل بهداشت خواب، رفتار درمانی شناختی برای بی خوابی و تکنیکهای آرام سازی به مقالات مربوطه مراجعه نمایید.
